Έπειτα από διαβουλεύσεις της Ομάδας Εργασίας, η οποία αποτελείται από αιρετούς, στελέχη του Δήμου και εκπροσώπους της Κοινωνίας των Πολιτών, προκρίθηκε η επιλογή του Open Knowledge Foundation Greece ως Εποπτικό Όργανο (Monitoring Body) για τη συμμετοχή του Δήμου Αθηναίων στο OGP Local.
Τί είναι το Εποπτικό Όργανο?
Είναι ένα άτομο ή μια ομάδα ανθρώπων ή ένας φορέας, υπεύθυνος για την προώθηση της μάθησης και του αντίκτυπου μέσω της ανεξάρτητης αξιολόγησης της διαδικασίας συνδημιουργίας και των αποτελεσμάτων που επιτυγχάνονται από την εφαρμογή των δεσμεύσεων. Είναι υπεύθυνο για τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων, την αξιολόγηση των διαδικασιών και των αποτελεσμάτων και την υποβολή εκθέσεων. Το Εποπτικό Όργανο διαδραματίζει καίριο ρόλο στη διαδικασία του σχεδίου δράσης ενός Δήμου, καθώς παρέχει διδάγματα, υπευθυνότητα και κύρος στη διαδικασία. Για το λόγο αυτό, πρέπει να είναι ένας έμπιστος και ανεξάρτητος φορέας.
Το Open Knowledge Foundation Greece (Ίδρυμα Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας) είναι το ελληνικό παράρτημα του διεθνούς μη κερδοσκοπικού οργανισμού Open Knowledge Foundation, ενεργό στην Ελλάδα από το 2012. Βασική του αποστολή είναι η προώθηση της ανοικτής γνώσης, των ανοιχτών δεδομένων και της διαφάνειας μέσω δράσεων, εκδηλώσεων, εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών και συνεργασιών με δημόσιους φορείς. Μέσα από μια εθνική και διεθνή δικτύωση, στοχεύει στην ενδυνάμωση της ελληνικής κοινωνίας μέσω της ανοιχτότητας των δεδομένων και της γνώσης.
Σημεία Επαφής του Ιδρύματος Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας για το ρόλο του εποπτικού οργάνου στο πλαίσιο συμμετοχής του Δήμου Αθηναίων στο OGP Local είναι οι καθηγητές Χαράλαμπος Μπράτσας και Βασίλης Βεσκούκης.
Ο Χαράλαμπος Μπράτσας είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής και Ηλεκτρονικών Συστημάτων και Διευθυντής του ΠΜΣ Ευφυείς Τεχνολογίες Διαδικτύου στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος, καθώς και ιδρυτής και πρόεδρος του Ιδρύματος Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας. Δραστηριοποιείται ερευνητικά σε θέματα ευφυών συστημάτων λογισμικού, ανοικτών δεδομένων, συμμετοχικής διακυβέρνησης και έξυπνων πόλεων. Έχει διατελέσει επιστημονικός συνεργάτης σε εργαστήρια του ΑΠΘ, υπήρξε συνδιοργανωτής των πρώτων hackathons ανοικτών δεδομένων με τον Δήμο Θεσσαλονίκης και μέλος της ομάδας ψηφιακής στρατηγικής του Δήμου. Ήταν υπεύθυνος για τρεις δεσμεύσεις της κοινωνίας των πολιτών στο 3ο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ανοικτή Διακυβέρνηση (Open Government Partnership). Έχει διατελέσει εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην πλατφόρμα σχετικά με τα Ανοικτά Δεδομένα του Δημόσιου Τομέα στην Ελλάδα. Έχει συμμετάσχει ως επιστημονικός υπεύθυνος σε πολλά ερευνητικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Ο Βασίλης Βεσκούκης είναι Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Υπολογιστών, Καθηγητής στη Σχολή Τοπογράφων Μηχανικών στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, με εξειδίκευση στην Τεχνολογία Λογισμικού και τη Γεωπληροφορική. Έχει σημαντική εμπειρία ως σύμβουλος στρατηγικής πληροφοριακών συστημάτων και έχει συμβάλει σε έργα έρευνας, εκπαίδευσης και ψηφιακού μετασχηματισμού στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Διετέλεσε Αντιπρόεδρος της ΕΚΧΑ Α.Ε. (2015–2017) με αντικείμενο τα εθνικά γεωχωρικά δεδομένα. Είναι ιδρυτικό μέλος και μέλος του ΔΣ του Open Knowledge Foundation Greece και μέλος του Hellenic Blockchain Hub. Το έργο του εστιάζει σε θέματα ανοικτών δεδομένων, υποδομών δεδομένων και υπηρεσιών ενεργειακών αγορών, διαλειτουργικότητας, ποιότητας πληροφοριακών συστημάτων και αρχιτεκτονικής γεωχωρικών και blockchain εφαρμογών. Έχει διατελέσει επισκέπτης καθηγητής στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης (ETH) και το Πανεπιστήμιο Groningen (Ολλανδία) και έχει δημοσιεύσει πάνω από 100 επιστημονικές εργασίες.
Κατόπιν της επιλογής του Open Knowledge Foundation Greece ως Εποπτικό Όργανο, ο Αντιδήμαρχος Παιδείας, Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Περιουσίας και Δόμησης και Πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας για το OGP Local, κ. Παναγιώτης – Πάρης Χαρλαύτης, απέστειλε στις 5 Φεβρουαρίου 2025 την ακόλουθη επιστολή/πρόσκληση στον κ. Χαράλαμπο Μπράτσα:
Επιστολή / Πρόκληση στο OKF Greece για το ρόλο του Εποπτικού Οργάνου
 |
Προς: Ίδρυμα Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας |
Αξιότιμε κ. Μπράτσα,
Με ιδιαίτερη χαρά ο Δήμος Αθηναίων σας απευθύνει την παρούσα επιστολή στο πλαίσιο της συμμετοχής του στην πρωτοβουλία OGP Local (Open Government Partnership Local), μια διεθνή πρωτοβουλία που προάγει τις αρχές της ανοικτής διακυβέρνησης, δηλαδή τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και τη συμμετοχικότητα σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης.
Τον Απρίλιο του 2024 ο Δήμος Αθηναίων έγινε ο πρώτος και μοναδικός Δήμος της Ελλάδας που εντάσσεται στο OGP Local. Η συμμετοχή του Δήμου Αθηναίων στο OGP Local αποτελεί μια στρατηγική επιλογή για την προώθηση της ανοικτής διακυβέρνησης, της καινοτομίας και της ουσιαστικής εμπλοκής των πολιτών στη λήψη αποφάσεων. Στο πλαίσιο αυτό, κρίθηκε απαραίτητη η ύπαρξη ενός εποπτικού οργάνου που θα συμβάλει στη διασφάλιση της διαφάνειας, της αξιοπιστίας και της αποτελεσματικότητας των δράσεων που θα υλοποιηθούν.
Έπειτα από συζήτηση της Ομάδας Εργασίας του Δήμου για το OGP Local, προκρίθηκε η συνεργασία με εσάς, ως Ιδρυτής και Πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Ιδρύματος Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας (Open Knowledge Greece) και Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής και Ηλεκτρονικών Συστημάτων του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδας. Θεωρούμε ότι η επιστημονική σας κατάρτιση καθώς και η εμπειρία σας, λαμβάνοντας υπόψιν και την ενεργό συμμετοχή σας στην υλοποίηση του 3ου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για το OGP (2016-2018) αποτελούν καίριοι παράγοντες για την επιτυχία της πρωτοβουλίας αυτής.
Ο Δήμος Αθηναίων, συμμετέχοντας ενεργά στην πρωτοβουλία OGP Local, επιδιώκει την ενίσχυση της διαφάνειας, τη διεύρυνση της συμμετοχής των πολιτών και τη λογοδοσία της τοπικής αυτοδιοίκησης μέσω της αξιοποίησης της ψηφιακής τεχνολογίας και των ανοικτών δεδομένων. Οι αξίες αυτές συγκλίνουν απολύτως με την αποστολή του Ιδρύματος Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας και του διεθνούς δικτύου Open Knowledge, το οποίο προωθεί την ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση, την ισότιμη διάχυση των πληροφοριών και την ενδυνάμωση των πολιτών για ουσιαστική συμμετοχή στη δημόσια ζωή.
Κοινή αφετηρία αποτελεί η πεποίθηση ότι η ανοικτή γνώση και τα ανοικτά δεδομένα δεν είναι απλώς εργαλεία τεχνολογικής καινοτομίας, αλλά κρίσιμες προϋποθέσεις για τη δημοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη και την ανάπτυξη ενός πιο συμμετοχικού μοντέλου διακυβέρνησης. Όπως το Ίδρυμα Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας αναδεικνύει τη σημασία της συνεργασίας μεταξύ διοίκησης, κοινωνίας των πολιτών και επιχειρήσεων για τη μετατροπή της πληροφορίας σε δράση με κοινωνικό αντίκτυπο, έτσι και το OGP Local επιδιώκει να μετασχηματίσει τη λειτουργία του Δήμου μέσα από τη συνδιαμόρφωση πολιτικών με τους πολίτες και τους τοπικούς φορείς.
Η συμπληρωματικότητα αυτών των αποστολών, αλλά και η κοινή επιδίωξη για μια ανοικτή και συμπεριληπτική κοινωνία, συνιστούν ισχυρή βάση για συνεργασία. Η πρόθεση του Δήμου Αθηναίων να αναθέσει στο Ίδρυμα Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας τον ρόλο του εποπτεύοντος φορέα (monitoring body) στο πλαίσιο της εφαρμογής του Σχεδίου Δράσης του OGP Local δεν είναι μόνο αποτέλεσμα αυτής της αξιακής εγγύτητας, αλλά και αναγνώριση της εμπειρίας, της τεχνογνωσίας και της αξιοπιστίας του Ιδρύματος στον χώρο της ανοικτής διακυβέρνησης και της συμμετοχικής καινοτομίας.
Ο ρόλος του εποπτικού οργάνου είναι ιδιαίτερα κρίσιμος, καθώς θα συμβάλλει στην παρακολούθηση της προόδου των δράσεων, στη διασφάλιση της τήρησης των αρχών της ανοιχτής διακυβέρνησης και στη διάχυση καλών πρακτικών που θα προκύψουν από τη συμμετοχή μας στο OGP Local.
Συγκεκριμένα, οι αρμοδιότητες και οι δραστηριότητες του Εποπτικού Οργάνου περιλαμβάνουν:
- Συλλογή αποδεικτικών στοιχείων και αξιολόγηση της διαδικασίας συν-δημιουργίας του σχεδίου δράσης: Το εποπτικό όργανο θα πρέπει να ολοκληρώσει μια ηλεκτρονική αρχική αναφορά, η οποία θα αξιολογεί τον βαθμό και την ποιότητα της διαδικασίας συν-δημιουργίας του σχεδίου δράσης – διαδικασία η οποία βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη καθώς ο Δήμος Αθηναίων βρίσκεται αυτή την περίοδο στην τελική ευθεία της οριστικοποίησης και επικύρωσης του πρώτου σχεδίου δράσης του.
- Συλλογή αποδεικτικών στοιχείων και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των ολοκληρωμένων δεσμεύσεων: Το εποπτικό όργανο οφείλει να αξιολογεί κάθε δέσμευση μόλις αυτή υλοποιηθεί πλήρως, συγκεντρώνοντας τα απαραίτητα δεδομένα για να απαντήσει στις ερωτήσεις που παρέχει το OGP μέσω ηλεκτρονικής φόρμας.
- Καθοδήγηση της Τελικής Άσκησης Μάθησης: Στο τέλος του σχεδίου δράσης, το εποπτικό όργανο είναι υπεύθυνο για τη διεξαγωγή και τεκμηρίωση μιας άσκησης αναστοχασμού και μάθησης. Αυτή η άσκηση στοχεύει στη συζήτηση με τους εμπλεκόμενους φορείς του σχεδίου δράσης σχετικά με τις επιτυχίες, καθώς και τις βελτιώσεις που θα μπορούσαν να γίνουν σε επόμενη φάση.
Το Εποπτικό Όργανο διαδραματίζει καίριο ρόλο στη διαδικασία του σχεδίου δράσης του Δήμου, παρέχοντας διδάγματα, λογοδοσία και νομιμότητα στη διαδικασία. Για τον λόγο αυτό, πρέπει να αποτελεί έναν αξιόπιστο και ανεξάρτητο φορέα. Ο ρόλος αυτός ασκείται χωρίς αμοιβή και εδράζεται στην εθελοντική δέσμευση για ενίσχυση της ανοικτής διακυβέρνησης. Επιπλέον, το εποπτικό όργανο υποχρεούται να χρησιμοποιεί τουλάχιστον τις φόρμες που παρέχει το OGP Local για τη σύνταξη των αναφορών του, ενώ ενθαρρύνεται ιδιαίτερα να αξιοποιεί τις οδηγίες και το υποστηρικτικό υλικό του OGP Local και του Independent Reporting Mechanism (IRM) για την εκτέλεση του έργου του (αν και σημειώνεται πως η αποτίμηση του σχεδίου δράσης του Δήμου δεν αξιολογείται από τον IRM, όπως στην περίπτωση των εθνικών σχεδίων δράσης, αλλά από την οργανωτική επιτροπή του OGP Local).
Με βάση τα παραπάνω, ο Δήμος Αθηναίων εκφράζει την επιθυμία να προχωρήσει σε μια σταθερή συνεργασία με το Ίδρυμα Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας και εσάς προσωπικά, με στόχο την υλοποίηση των αρχών και των δεσμεύσεων του OGP Local. Η ανάληψη αυτού του ρόλου από εσάς όχι μόνο θα ενισχύσει την αξιοπιστία και τη δυναμική του OGP Local στην Αθήνα, αλλά και θα αποτελέσει παράδειγμα συνεργασίας σε εθνικό επίπεδο, επιδρώντας θετικά στο ευρύτερο οικοσύστημα ανοικτής διακυβέρνησης.
Αναμένουμε με ενδιαφέρον την ανταπόκρισή σας και είμαστε στη διάθεσή σας για περαιτέρω συζήτηση σχετικά με τα επόμενα βήματα της συνεργασίας μας.
Με εκτίμηση,
Παναγιώτης-Πάρης Χαρλαύτης
Αντιδήμαρχος Παιδείας, Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Περιουσίας και Δόμησης
Δήμος Αθηναίων