Αντιμέτωπος με την κλιμακούμενη στεγαστική κρίση και την κοινωνική επισφάλεια, ο Δήμος Αθηναίων δεσμεύεται στην ανάπτυξη μιας συμμετοχικής, ψηφιακής πλατφόρμας αντιστοίχισης αναγκών και προσφοράς στέγης, στο πλαίσιο του OGP Local. Η πρωτοβουλία αυτή στοχεύει να ενισχύσει τη διαφάνεια, να αποκαταστήσει τη σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ ιδιοκτητών και ενοικιαστών και να διευκολύνει την αξιοποίηση των κενών κατοικιών προς όφελος ευάλωτων ομάδων. Συνδέοντας δεδομένα, κοινωνικές υπηρεσίες και πολιτικές στέγασης, η δέσμευση ενσωματώνει τις αρχές της λογοδοσίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της συμμετοχικής λήψης αποφάσεων, υπηρετώντας τον στρατηγικό στόχο της ισότιμης πρόσβασης σε βασικά κοινωνικά αγαθά.
Περιγραφή δέσμευσης
Το Πρόβλημα
Η πόλη της Αθήνας αντιμετωπίζει σοβαρή στεγαστική κρίση, καθώς η ζήτηση για προσιτή κατοικία υπερβαίνει κατά πολύ την πραγματική προσφορά. Παράλληλα, πολλά διαμερίσματα (σχεδόν 1 στα 4 σύμφωνα με την απογραφή του 2021) εμφανίζονται ως κενά, ενώ ευάλωτες ομάδες—όπως «εργαζόμενοι φτωχοί», πρόσφυγες, μονογονεϊκές οικογένειες και νέοι εργαζόμενοι—δυσκολεύονται να βρουν κατάλυμα που να ανταποκρίνεται στα εισοδηματικά και κοινωνικά τους κριτήρια. Συχνά η δυσπιστία απέναντι στους πιθανούς ενοικιαστές αποτελεί σημαντική αιτία για να μένει ένα σπίτι κενό, ενώ η θετική βούληση ευαισθητοποιημένων ιδιοκτητών σε πολλές περιπτώσεις παραμένει άγνωστη και αναξιοποίητη. Η έλλειψη συγκεντρωμένων και επικαιροποιημένων (ει δυνατόν σε πραγματικό χρόνο) δεδομένων για τις πραγματικές στεγαστικές ανάγκες και τα διαθέσιμα ακίνητα, καθιστά όλες τις ως τώρα προσπάθειες αποσπασματικές και αναποτελεσματικές, εμποδίζοντας τη διαμόρφωση στοχευμένων πολιτικών και την άμεση ανταπόκριση στις ανάγκες των πολιτών.
Η Κατάσταση
Η τρέχουσα κατάσταση χαρακτηρίζεται από την απουσία ενιαίου μηχανισμού καταγραφής στεγαστικών αιτημάτων και διαθέσιμων ακινήτων σε τοπικό αρχικά επίπεδο. Παρά τις επιμέρους πρωτοβουλίες φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών και δημοτικών υπηρεσιών, δεν υπάρχει κεντρικό ψηφιακό εργαλείο που να συγκεντρώνει αξιόπιστα στοιχεία για τις ανάγκες και την προσφορά στέγης, ούτε επίσης μια θεσμοθετημένη διαμεσολαβητική σχέση ανάμεσα στα δύο μέρη, σχέση η οποία έχει δοκιμαστεί με καλά αποτελέσματα για τις ανάγκες του προγράμματος «Στέγαση και Εργασία» . Οι ιδιοκτήτες διστάζουν να διαθέσουν ακίνητα χωρίς εγγυήσεις, οι τιμές αυξάνονται λόγω έλλειψης εξισορροπητικών μηχανισμών, οι ενοικιαστές φοβούνται αδιαφάνεια στις μισθώσεις, ενώ κερδίζει έδαφος η αντίληψη της κατοικίας ως χρηματιστηριακό αγαθό. Η έλλειψη συνεργασίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, καθώς και οι αποσπασματικοί προσδιορισμοί των αναγκών, περιορίζουν την αποτελεσματικότητα κάθε προσπάθειας αντιμετώπισης της κρίσης στέγης.
Δράση
Η δέσμευση προβλέπει την ανάπτυξη μίας ψηφιακής πλατφόρμας matchmaking που θα καταγράφει οργανωμένα τα στεγαστικά αιτήματα των πολιτών και τις διαθέσιμες κατοικίες των ιδιοκτητών. Μέσω αυτής, ο Δήμος θα αποκτά ολοκληρωμένη εικόνα ζήτησης και προσφοράς, ενώ θα διευκολύνεται η σύνδεση των δύο πλευρών σε συνεργασία με ΜΚΟ και κοινωνικούς φορείς. Πρωταρχικοί στόχοι είναι η βελτίωση της διαφάνειας, η ανίχνευση και οργανωμένη καταγραφή ιδιοκτητών που επιθυμούν συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων για προσφορά στέγης, η υποστήριξη του στόχου του Δήμου Αθηναίων για την δημιουργία δημοτικά ελεγχόμενου στεγαστικού αποθέματος, η αξιοποίηση κενών οικιστικών μονάδων, η διεύρυνση της συνεργασίας Δήμου και ΜΚΟ για ζητήματα στέγασης, η ενίσχυση της εμπιστοσύνης μεταξύ ιδιοκτητών και ενοικιαστών, και η προώθηση στοχευμένων πολιτικών κοινωνικής στέγασης. Παράλληλα, η πλατφόρμα θα λειτουργεί υπό καθεστώς ανοιχτών δεδομένων, διασφαλίζοντας συμμετοχική λήψη αποφάσεων και συνεχή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων.
Πώς θα συμβάλει η δέσμευση στην επίλυση του δημόσιου προβλήματος;
Η ανάπτυξη της ψηφιακής πλατφόρμας θα συνεισφέρει στην επίλυση του δημόσιου προβλήματος με την ενοποίηση και οργάνωση των στοιχείων ζήτησης και προσφοράς στέγης, επιτρέποντας στον Δήμο να έχει σε πραγματικό χρόνο σαφή εικόνα των ακριβών αναγκών των πολιτών και των διαθέσιμων ακινήτων. Μέσω του matchmaking, μειώνεται ο χρόνος αναμονής, ενισχύεται η διαφάνεια στη μίσθωση και ενδυναμώνεται η εμπιστοσύνη μεταξύ ιδιοκτητών και ενοικιαστών. Η ολοκληρωμένη καταγραφή επιτρέπει τη σχεδίαση στοχευμένων πολιτικών κοινωνικής στέγασης και τη βέλτιστη αξιοποίηση των κενών διαμερισμάτων, περιορίζοντας αδικαιολόγητη αύξηση ενοικίων και κοινωνικό αποκλεισμό. Παράλληλα, ο Δήμος Αθηναίων θέτει τα θεμέλια για την δημιουργία ενός ρόλου διαμεσολαβητή, ανάμεσα σε ιδιοκτήτες διαμερισμάτων που δεν αξιοποιούνται και στεγαστικά ευάλωτους πληθυσμούς, ενώ δημιουργεί μια βάση δεδομένων ακινήτων τα οποία ενδεχομένως να χρειάζονται παρεμβάσεις ανακαίνισης, οι οποίες μπορούν να δρομολογηθούν μέσα από υπάρχοντες χρηματοδοτικούς πόρους.
Με ποιον μακροπρόθεσμο στόχο, όπως προσδιορίζεται στο Στρατηγικό Όραμά Ανοικτής Διακυβέρνησης, σχετίζεται αυτή η δέσμευση;
Η δέσμευση για την ανάπτυξη συμμετοχικού εργαλείου αντιστοίχισης στεγαστικών αναγκών και διαθέσιμης στέγης συνδέεται με τον μακροπρόθεσμο στόχο του Δήμου Αθηναίων να καταπολεμήσει τις κοινωνικές ανισότητες μέσω ανοιχτών, διαφανών και τεκμηριωμένων πολιτικών. Η προσέγγιση της στέγασης ως κοινωνικού αγαθού, που απαιτεί συγκέντρωση, διασταύρωση και αξιοποίηση δεδομένων από διαφορετικούς φορείς και πηγές πληροφόρησης, καθώς και ενεργή συμμετοχή των πολιτών, ενσωματώνει τις αξίες της λογοδοσίας, της διαφάνειας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ισότιμης πρόσβασης. Η δέσμευση αντανακλά τη φιλοδοξία του Δήμου να αναπτύξει καινοτόμες λύσεις για την αντιμετώπιση της στεγαστικής επισφάλειας, με γνώμονα ένα συμμετοχικό μοντέλο ανοιχτής διακυβέρνησης που συνδέει πολιτικές πρόνοιας με πολιτικές διαφάνειας.
Πρωτεύων Τομέας Πολιτικής
Δίκτυα ασφαλείας και οικονομική ένταξη (Safety Nets & Economic Inclusion)
Κοινωνική Λογοδοσία (Social Accountability)
Πρωτεύων Τομέας
Γεωγραφικός & Χωροταξικός Σχεδιασμός (Land & Spatial Planning)
Δημόσιες Υπηρεσίες - γενικά (Public Services - general)
Με ποια αξία του OGP σχετίζεται αυτή η δέσμευση;
- Πρόσβαση σε πληροφορίες
Η ψηφιακή πλατφόρμα θα συγκεντρώνει και θα δημοσιοποιεί συγκεντρωμένα, ανώνυμα δεδομένα σχετικά με τις πραγματικές στεγαστικές ανάγκες των πολιτών και τη διαθεσιμότητα ακινήτων. Μέσω ανοικτών δεδομένων (datasets, dashboards, API), κάθε ενδιαφερόμενος—από ερευνητές μέχρι κοινωνικούς φορείς—θα έχει πρόσβαση σε τεκμηριωμένη εικόνα για τον όγκο και τη γεωγραφική κατανομή της ζήτησης και της προσφοράς στέγης στον Δήμο Αθηναίων. Αυτή η διαφάνεια στη ροή πληροφοριών διευκολύνει πιο αποτελεσματικό σχεδιασμό πολιτικών και ενισχύει την εμπιστοσύνη των πολιτών στους κυβερνητικούς φορείς.
- Συμμετοχή των πολιτών
Η πρωτοβουλία δομείται γύρω από την ενεργό εμπλοκή των πολιτών, σε ατομική βάση αλλά και μέσω φορέων που τους εκπροσωπούν, τόσο στην καταγραφή των στεγαστικών αναγκών όσο και στην παρακολούθηση της λειτουργίας της πλατφόρμας Παράλληλα, η πλατφόρμα θα επιδιωχθεί να συνδιαμορφωθεί από φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών οι οποίοι λειτουργούν παρόμοιες πλατφόρμες.
- Τεχνολογία και Καινοτομία για Διαφάνεια και Λογοδοσία
Η χρήση ενός προηγμένου ψηφιακού συστήματος matchmaking (αλγόριθμος αντιστοίχισης ζήτησης–προσφοράς, γεωχωρικά δεδομένα, API για διαλειτουργικότητα) αποτελεί παράδειγμα εφαρμογής καινοτόμων τεχνολογιών με στόχο τη μεγιστοποίηση της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Η διαρκής παρακολούθηση δεικτών μέσω real-time dashboards εξασφαλίζουν ότι η τεχνολογία δεν λειτουργεί αποσπασματικά, αλλά υπηρετεί τις αρχές της υπευθυνότητας απέναντι στους πολίτες και τους φορείς κοινωνικής στέγασης.